WSZYSTKIE ZAGROŻENIA, JAKIE NIESIE ZA SOBĄ ŚCIEŻKA SMART

Ścieżka SMART – o tej dotacji słyszał już chyba każdy. Otworzyła ona z impetem nowy okres programowania i od razu poruszyła rynkiem dotacji. Dlaczego?

Jest to bez wątpienia jeden z najbardziej atrakcyjnych instrumentów finansowych w formie dotacji w kraju. 

✔ Po pierwsze – skierowana jest do przedsiębiorstw każdej wielkości, z niemal wszystkich branż i zlokalizowanych w każdym województwie. 

✔ Po drugie – zakłada wsparcie interdyscyplinarne projektów innowacyjnych – rozpoczynając od prac badawczo-rozwojowych, poprzez inwestycje we wdrożenie ich wyników i infrastrukturę B+R, cyfryzację i zazielenienie przedsiębiorstw, na szkoleniach kadry i internacjonalizacji kończąc.

✔ Po trzecie – jej modułowość pozwala na złożenie aplikacji na wszystkie wyżej wymienione projekty w jednym wniosku, co oznacza jednorazową weryfikację długoletniego planu rozwojowego firmy w oparciu o dofinansowanie. 

Jakie zatem zagrożenia czyhają na nas na drodze do pozyskania dotacji i jej rozliczenia w ramach ścieżki SMART? Mając już za sobą zamknięty konkurs w ramach pierwszego naboru, wiemy już, z czym się mierzymy. 

Ryzyka związane ze ścieżką SMART można podzielić na ryzyka związane z samym udziałem w konkursie oraz związane z realizacją projektów, które otrzymały dofinansowanie. Wymieniając te pierwsze:

1. Wysoka konkurencja: popularność i atrakcyjność dotacji w ramach ścieżki SMART mogą prowadzić do zwiększonej konkurencji o ograniczone środki finansowe. Prowadzi to do trudności w pozyskaniu finansowania dla projektów. W pierwszym naborze dla MŚP złożono 1540 wniosków na łączną kwotę 15 189 712 000,43 zł (przy alokacji równej 4,45 mln zł), natomiast w drugim naborze 2722 wnioski na łączną kwotę 23 611 730 593,67 zł (przy alokacji równej 890 mln zł). Oznacza to, że dofinansowanie mogły otrzymać nie tylko innowacyjne projekty, ale także takie, które zostały rzetelnie zaplanowane, otrzymały najwięcej punktów w ramach kryteriów punktowych, a wnioski o dofinansowanie praktycznie nie miały błędów. To implikuje kolejne zagrożenie.
2. Złożone procedury aplikacyjne: proces aplikacyjny pozyskania dotacji w ramach ścieżki SMART jest skomplikowany i czasochłonny. Firmy muszą spełnić określone kryteria i złożyć szczegółowe wnioski, co wymaga dużego nakładu czasu i zasobów.
3. Niuans – występowanie dotacji warunkowej: w przypadku modułów o charakterze inwestycyjnym przedsiębiorstwa muszą liczyć się z tzw. dotacją warunkową. Oznacza to, że część dofinansowania będzie podlegać zwrotowi, a wartość tego zwrotu zależy od poziomu osiągniętych przychodów (w stosunku do zaplanowanych) z komercjalizacji rozwiązań zawartych w projekcie oraz od okresu, w jakim ten poziom zostanie osiągnięty.
4. Konieczność dopasowania się do klucza: jak wiadomo, projekty współfinansowane ze środków unijnych muszą wpisywać się w pewien klucz (i to jest zadanie dużo trudniejsze, niż te maturalne). Wiele firm zmaga się z dylematem – czymże jest rzeczywistość projektowa w porównaniu do rzeczywistości biznesowej? Co istotne, można sprawić, aby te dwa światy znalazły wspólny mianownik. Kluczem jest odpowiednie zrozumienie kwestii wymogów dotacji, ale też kwestii przedsiębiorczości i znalezienie dla nich jednolitej ścieżki. I tu spotykamy się z piątym zagrożeniem.
5. Nierzetelnie świadczone usługi doradcze: faktem jest, że pomiędzy okresem programowanie 2017-2020 a 2021-2027 nastąpił pewien (znany branży dotacyjnej) „przestój”. To spowodowało, że w momencie rozpoczęcia pierwszych naborów pojawiło się wiele ofert firm doradczych wspierających przedsiębiorstwa w przygotowywaniu wniosków o dofinansowanie. Niestety, wspomniany „przestój” nie wpłynął pozytywnie na ten rynek. To spowodowało, że wiele firm podjęło się realizacji usług niezgodnych z ich kompetencjami, a, nie ukrywajmy, projekty innowacyjne wiążą się z pewną specjalizacją. Kluczowym stało się taki dobór doradców, którzy z jednej strony rozumieją biznes sam w sobie, z drugiej zaś rozumieją wytyczne nowych konkursów, które, nie oszukujmy się, swoimi wymaganiami znacznie odbiegają od tych sprzed zaledwie kilku lat.

Przypuśćmy jednak, że dzięki profesjonalizmowi i doświadczeniu, zarówno przedsiębiorstw, jak i ich doradców, udało się uzyskać pozytywną ocenę wniosku o dofinansowanie. Co dalej? Otóż, czy to powód do beztroski? Nic bardziej mylnego. Wymieńmy zatem zagrożenia na tym etapie.

1. Wskaźniki: jak wiadomo, „papier wszystko przyjmie”. Natomiast wskaźniki w projekcie są fundamentalną podstawą jego rozliczenia. Nieosiągnięcie zamierzonym wskaźników grozi bowiem zmniejszeniem wartości dofinansowania, a w niektórych przypadkach nawet zwrotem całej kwoty. W ścieżce SMART zadanie jest o tyle utrudnione, że wskaźniki planuje się nierzadko na wiele lat w przód.
2. Koszty: planując wydatki w projekcie podstawą do ich szacowania są zebrane oferty cenowe i kosztorysy. Jak wiemy, ceny zmieniają się błyskawicznie i to w stronę wzrostu ze względu na inflację, wydarzenia gospodarcze, co pokazały ostatnie lata. W ścieżce SMART, w przypadku projektów wielomodułowych, wydatki należy zaplanować na kilka lat w przód, co oznacza, że oferty zebrane na etapie składania wniosku o dofinansowanie dezaktualizują się do momentu ponoszenia wydatków. Sam okres oceny wniosków jest relatywnie długi, a realizacja projektu może trwać nawet kilka lat.
3. Zwrot dotacji: jak wspomniano wyżej, dotacja w ramach ścieżki SMART w części inwestycyjnej podlega częściowemu zwrotowi. Na etapie sporządzania dokumentacji aplikacyjnej należy określić planowany wskaźnik przychodowy i to od niego zależy poziom zwrotu dofinansowania. Kluczem jest zatem określić taki poziom, który z jednej strony będzie realny do osiągnięcia, z drugiej zaś zapewni opłacalność realizacji projektu. 

Jak zatem zminimalizować te zagrożenia? Kluczem jest odpowiednie zaplanowanie wszystkich modułów w projekcie. Nieoceniona jest tu synergia pomiędzy właścicielami i pracownikami firmy, a rzetelnymi doradcami ds. dofinansowań, którzy wesprą cały proces modelowania projektu, kluczowy dla osiągnięcia jego celów.

W GRANTS.CAPITAL przygotowaliśmy już ponad 35 wniosków o dofinansowanie w ramach Ścieżki SMART. Dowodzi to dużemu doświadczeniu oraz znajomości procedur oceny projektów.

Zachęcamy do konsultacji Twojego pomysłu.